Dziesięć lat temu rozpoczęła się droga Zespołu Pieśni i Tańca „Holan” na artystyczne szczyty. Dziś zespół z Zaborza ma ugruntowaną pozycję potwierdzoną licznymi nagrodami wyśpiewanymi i wytańczonymi na przeglądach w kraju i poza jego granicami. W sobotę 22 listopada w Domu Ludowym w Grojcu uroczyście świętowano 10. urodziny zespołu. Licznie zgromadzona publiczność najpierw obejrzała koncert jubileuszowy, a potem pospieszyła z życzeniami dla artystów.
Jesienią 2004 roku kilkunastu członków zespołu „Dolina Soły” chcąc nadal pracować na rzecz kultywowania folkloru, lecz w nieco innej przestrzeni i repertuarze, formuje się w nową konstelację folklorystyczną z instruktorem-choreografem, wykładowcą i nauczycielem Alicją Zielińską - Złahodą.
– Wybór padł na Śląsk Cieszyński z całym pięknem pieśni, tańców, mowy i tradycji tej ziemi, ale i pogmatwanej historii tego regionu. Stał się tożsamością i twarzą grupy – powiedziała podczas jubileuszu „Holanu” Barbara Gasidło z Gminnej Biblioteki Publicznej w Grojcu.
Z pełną świadomością wrócono do wydarzeń z 1920 roku i polsko-czeskiego konfliktu, skutkującego tysiącami polskich uciekinierów ze spornego terytorium, którzy musieli opuścić swą małą ojczyznę, Zaolzie. Wielu z nich opuszczając rodzinne strony znalazło schronienie w tzw. osadzie barakowej na oświęcimskim Zasolu.
Zaolziacy przybyli tu z bagażem swej bogatej kultury. Część z nich zapuściła korzenie w grodzie nad Sołą i w ościennych miejscowościach, z czasem wtapiając się w miejscową społeczność.
Piękno zaolziańskiego folkloru odrodziło się na ziemi oświęcimskiej 10 lat temu dzięki zespołowi, który na cześć Polaków z Zaolzia przybrał nazwę „Holan”, co w tłumaczeniu na język literacki znaczy ni mniej, ni więcej „góral”. Akompaniatorem został Józef Nitka, a funkcję kierownika zespołu pełniła jego żona, Danuta. „Holan” wówczas tworzyli: Władysław Kosek, Danuta Nitka, Teresa i Aleksander Stanikowie, Bożena i Stanisław Bochaczykowie, Bożena i Robert Grabowscy, Ludwika Rybarczyk, Michał Wiechaj, Halina Chylaszek, Halina Słyś. W tym składzie zespół rozpoczął próby artystyczne w siedzibie Izby Rzemieślniczej przy ul. Dąbrowskiego w Oświęcimiu.
Do pierwszych występów z koncertem kolęd i pastorałek doszło w styczniu 2005 roku. Niedługo potem z zespołem rozstali się pp. Nitkowie. Ster organizacyjny przejęła Bożena Bochaczyk. Dzięki jej staraniom „Holan” wszedł w strukturę amatorskich zespołów ludowych Gminy Oświęcim i został objęty opieką Gminnej Biblioteki Publicznej w Grojcu.
– Książnica zaczęła dofinansowywać zespół, co wraz z wkładem własnym członków i pomocy sponsorów poprawiło jego kondycję. Zespół zyskał sympatyków w osobach sołtysa i radnego z Zaborza, co miało pozytywny oddźwięk w najbliższym otoczeniu i wpłynęło na dobry klimat dla działań kulturotwórczych – podkreśliła Barbara Gasidło.
Dzięki przychylności dyrektor placówki, próby artystyczne z nowym akordeonistą Rafałem Zielińskm odbywały się już w gimnazjum w Zaborzu. Nowe możliwości lokalowe sprawiły, iż „Holan” rozpoczął przygodę z tańcem regionalnym, tym samym pretendując do miana pełnoprawnego zespołu pieśni i tańca.
Minęły kolejne lata. „Holan” rozrósł się, poszerzył repertuar, zaczął zdobywać rozgłos i nagrody. Dziś to eksportowy zespół naszej gminy. Obecnie opiekę nad nim sprawuje Ośrodek Kultury, Sportu i Rekreacji Gminy Oświęcim z siedzibą w Brzezince. W tej chwili zespół liczy ponad 20 osób i współpracuje z kilkuosobową kapelą. Od niedawna ma swój stały kąt w lokalu gminnym przy ul. Grojeckiej w Zaborzu.
Jak dotąd, zespół wystąpił blisko 120 razy. Brał udział w wielu przeglądach, konkursach i festiwalach, z których przywoził cenne nagrody i wyróżnienia. W kwietniu tego roku zespół otrzymał wyróżnienie starosty oświęcimskiego za działalność artystyczną i kulturalną.
„Holan” wykonuje 38 tańców, w tym: mazurki, polki, walczyki, lindry, chodzony. Ma w swoim repertuarze 28 przyśpiewek górali śląskich i mieszczan cieszyńskich oraz 44 kolędy i pastorałki. Kierownictwo organizacyjne pełni Bożena Bochaczyk, natomiast kierownictwo artystyczne sprawuje Alicja Zielińska-Złahoda.
Z okazji jubileuszu z gratulacjami dla obu pań i reszty artystów pospieszyli liczni goście, m.in. reprezentanci ościennych zespołów folklorystycznych, placówek kulturalnych, samorządowcy, wśród nich m.in. sołtys Zaborza Adam Nowotarski i radny Piotr Śreniawski. List gratulacyjny odczytała wójt Małgorzata Grzywa, życząc zespołowi dalszych sukcesów i nowych członków. Do życzeń dołączyła bon o wartości tysiąca złotych z przeznaczeniem na działalność statutową grupy. Na koniec części oficjalnej goście i artyści z równym oddaniem delektowali się jubileuszowymi tortami.